Της Χρυσάνθης – Μαρίας Παχάκη,
Συστημική Ψυχοθεραπεύτρια, απόφοιτη του Πανεπιστημίου Κρήτης, Msc στην Ψυχική Υγεία Παιδιών κι Εφήβων.
Η Ψυχολόγος Χρυσάνθη – Μαρία Παχάκη μιλά στο By Bus Magazine για το Burn Out (Επαγγελματική Εξουθένωση), ένα θέμα που τείνει να απασχολεί όλο και περισσότερο κόσμο στις μέρες μας.
- Τι εννοούμε με τον όρο Burn Out;
Burn out είναι ο όρος που χρησιμοποιείται, για να περιγράψουμε τα αισθήματα της μακροχρόνιας εξάντλησης, που σχετίζονται κυρίως με τον χώρο εργασίας. Ο όρος αυτός αφορά τη μετάφραση του όρου Burn Out που σημαίνει επαγγελματική εξουθένωση.
Το σύνδρομο της επαγγελματικής εξουθένωσης αναφέρθηκε πρώτη φορά ιστορικά από τον ψυχολόγο Freudenberg to 1974 και αφορούσε τη μακροχρόνια κόπωση την οποία παρατηρούσε στους επαγγελματίες ψυχικής υγείας.
Σήμερα, χρησιμοποιείται ευρέως και σε άλλους επαγγελματικούς κλάδους, καθώς υποδηλώνει μια κατάσταση σωματικής και συναισθηματικής εξάντλησης και είναι ένα φαινόμενο με σημαντικό αντίκτυπο στη σύγχρονη δυτική κοινωνία.
- Ποια είναι τα στοιχεία που υποδηλώνουν την ύπαρξη της επαγγελματικής εξουθένωσης; Εκείνα τα συμπτώματα που μας χτυπούν το καμπανάκι ότι κάτι πρέπει ν’αλλάξει;
Το σύνδρομο Burn Out είναι κάτι πολύ περισσότερο και διαφορετικό από το εργασιακό stress και την υπερκόπωση. Έτσι, όλοι οι άνθρωποι που βιώνουν υψηλή πίεση στον χώρο εργασίας τους ή εξάντληση του σώματός τους μετά από πολλές ώρες εργασίας δεν είναι απαραίτητο να πάσχουν από επαγγελματική εξουθένωση.
Υπάρχουν, ωστόσο, ορισμένα συμπτώματα που μας χτυπούν το καμπανάκι ότι βαδίζουμε το μονοπάτι της επαγγελματικής εξουθένωσης. Εάν εμφανίζουμε κάποια από τα παρακάτω, ίσως πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι ναι, κάτι πρέπει ν’αλλάξει και να αναζητήσουμε τη βοήθεια κάποιου ειδικού.
- Συναισθηματική εξάντληση
- Αποπροσωποποίηση
- Μειωμένη αποτελεσματικότητα και λειτουργικότητα στον τομέα της δουλειά μας
- Νοητική κόπωση
- Αισθήματα θυμού
- Αισθήματα αβοηθησίας
Εν ολίγοις, θα πρέπει ν’αρχίσουμε να προβληματιζόμαστε εάν:
- αρχίζουμε να αισθανόμαστε ότι δυσκολευόμαστε πάρα πολύ κάθε πρωί να σηκωθούμε από το κρεβάτι.
- νιώθουμε πως η ώρα στη δουλειά δεν περνάει και αισθανόμαστε πολύ κουρασμένοι και λιγότερο παραγωγικοί.
- έχουμε ένα απαισιόδοξο συναίσθημα ότι δεν προσφέρουμε κάτι καινούριο στη δουλειά μας.
- εμφανίζουμε έντονα σωματικά συμπτώματα, όπως αυπνία, υπνηλία, πονοκέφαλοι, έλλειψη ενδιαφέροντος για ερωτική συνεύρεση ή για οποιαδήποτε άλλη σωματική δραστηριότητα.
- βιώνουμε αρνητικά συναισθήματα στην καθημερινότητά μας, όπως ο θυμός, η μελαγχολία ο εκνευρισμός και οι απότομες συναισθηματικές εξάρσεις.
- To Burn Out εμφανίζεται βραχυπρόθεσμα ή αποτελεί μια μακρoχρόνια κατάσταση;
Είναι σημαντικό να κάνουμε και τον διαχωρισμό ανάμεσα στους όρους στους οποίους αρχικά αναφερθήκαμε, δηλαδή το εργασιακό stress, την υπερκόπωση και την εργασιακή εξάντληση. Η βασική διαφορά ανάμεσα σε αυτούς τους τρεις όρους είναι η έννοια του χρόνου. Η εργασιακή εξουθένωση αποτελεί μια ψυχοσωματική κατάσταση η οποία περιλαμβάνει τόσο σωματικά όσο και συναισθηματικά συμπτώματα και συμβαίνει μακροχρόνια.
Το εργασιακό στρες είναι βραχυπρόθεσμο και αφορά συνήθως το πολύ έντονο στρες που θα αισθανθεί ένας εργαζόμενος, ο οποίος έχει αναλάβει ένα συγκεκριμένο project και καταναλώνει πάρα πολλές εργατοώρες πάνω σε αυτό.
Η εργασιακή εξουθένωση αφορά τη συνεχή ενασχόληση με το επάγγελμά μας, που συχνά οδηγεί στο να χάσουμε πολλά προσωπικά στοιχεία του εαυτού μας. Όταν πλέον ο άνθρωπος υπάρχει μόνο σαν εργαζόμενος και ξεχνάει και τους υπόλοιπους ρόλους που έχει στη ζωή του, όπως είναι ο ρόλος του γονέα, του συντρόφου, του φίλου.
- Ποιες είναι οι αιτίες που μας οδηγούν στην επαγγελματική εξουθένωση;
Η επαγγελματική εξουθένωση σχετίζεται πολύ με την επαγγελματική αφοσίωση ενός εργαζόμενου, ο οποίος βρίσκει νόημα στη ζωή του μέσα από την εργασία ή την κοινωνική ταυτότητα που του προσδίδει ο συγκεκριμένος επαγγελματικός ρόλος.
Η εύρεση αυτής της επαγγελματικής ταυτότητας και η επιβεβαίωσή της είναι πολλές φορές, σύμφωνα με έρευνες, μεγαλύτερης ανάγκης και μπορεί να οδηγήσει συχνότερα σε Burn Out συγκριτικά με τον αγώνα επιβίωσης.
Με άλλα λόγια, συχνά οι άνθρωποι μπορεί να μην έχουν την οικονομική ανάγκη, αλλά να θέλουν να καταξιωθούν μέσα από την επαγγελματική τους ιδιότητα. Ως αποτέλεσμα αυτό έχει να οδηγούνται σε μεγαλύτερο ποσοστό σε εργασιακή εξουθένωση συγκριτικά με τους ανθρώπους οι οποίοι δουλεύουν πολλές ώρες και κάνουν μια ή παραπάνω δουλειές για βιοποριστικούς λόγους.
Ο Cherniss ονόμασε το Burn Out ως «η αρρώστια των υπεραφοσιωμένων». Όταν δηλαδή η απόλυτη αφοσίωση στην εργασία καταλήγει σ’ένα σωματικό και συναισθηματικό «κάψιμο» το οποίο εκ των πραγμάτων έχει ως αποτέλεσμα η εργασιακή απόδοση να μειωθεί.
- Ο καθένας από εμάς μπορεί να εμφανίσει κάποια στιγμή στη ζωή του σημάδια επαγγελματικής εξουθένωσης ή υπάρχουν επαγγέλματα ή και χαρακτήρες πιο ευάλωτοι;
Οι εργαζόμενοι αυτοί που νιώθουν την ανάγκη να προσφέρουν όλο και περισσότερο, οι εργαζόμενοι που είναι αυταρχικοί και δεν εμπιστεύονται τους άλλους, θέλοντας να περνάνε όλα από τα χέρια τους είναι πιο ευάλωτοι στην επαγγελματικοί εξάντληση. Άλλοι ειδικοί θεωρούν ότι εάν ένας εργαζόμενος χάσει τα ιδανικά και τους σκοπούς που σχετίζονται με την εργασία του, τότε αυτό είναι ένας επιβαρυντικός παράγοντας, που μπορεί να οδηγήσει στην επαγγελματική εξουθένωση.
Άλλα αίτια είναι τα αυξημένα επαγγελματικά καθήκοντα, τα εξαντλητικά ωράρια, ο ασαφής προσδιορισμός του ρόλου και των καθηκόντων του κάθε εργαζόμενου μέσα στο επαγγελματικό πλαίσιο στο οποίο βρίσκεται, η έλλειψη κινήτρου και οι μειωμένες χρηματικές απολαβές που λαμβάνουν οι εργαζόμενοι σε σχέση με το μεγάλο φόρτο εργασίας το οποίο έχουν, οι ανταγωνιστικές σχέσεις με τους συναδέλφους, που δημιουργούν ένα δυσμενές εργασιακό περιβάλλον.
Συνεπώς, το άτομο υποφέρει, πιστεύει ότι δεν μπορεί να κάνει κάτι για να ξεφύγει από αυτή την κατάσταση κι εγκλωβίζεται σ’ έναν συνεχές αρνητικό φαύλο κύκλο.
- Τι μπορούμε να κάνουμε για να το αντιμετωπίσουμε;
Για αρχή, προσπαθήστε να ενδυναμώσετε την προσωπική φροντίδα του εαυτού σας. Το να το φροντίζεις τον εαυτό σου δεν είναι πολυτέλεια, είναι ανάγκη. Το στρες και η πίεση της καθημερινότητας προκαλούν μια αυξημένη έκκριση κορτιζόλης, γνωστής και ως ορμόνης του στρες. Αυτό δεν μπορεί ν’αλλάξει, είναι μια βιολογική αυτόματη διαδικασία του οργανισμού. Αυτό που μπορεί όμως να αλλάξει είναι οι συνθήκες στις οποίες υποβάλουμε τον οργανισμό μας.
Δώστε, λοιπόν, προτεραιότητα στον δικό σας χρόνο. Βρείτε πράγματα τα οποία μέσα στην ημέρα σας σας ευχαριστούν, όπως να πάτε μια βόλτα με τους φίλους σας, να κάνετε έναν περίπατο, να απολαύσετε ένα αφρόλουτρο, να βάλετε μια αθλητική δραστηριότητα στη ζωή σας. Το πρωί, πριν πάτε στη δουλειά, αφήστε για λίγο το κινητό και πιείτε με ηρεμία τον καφέ σας. Ξεκινήστε άσκηση, αερόβια κατά προτίμηση, και βελτιώστε τον ύπνο και τη διατροφή σας. Δημιουργήστε μια ρουτίνα που θα σας βοηθήσει να κάνετε καλύτερο ύπνο. Εστιάστε στο να τρώτε υγιεινά και σε φυσιολογικές ώρες μέσα σ’ένα σωστό διατροφικό πρόγραμμα. Αν αισθάνεστε όμορφα μέσα στο σώμα σας, τότε θα μπορείτε να κάνετε ομορφότερες και χρησιμότερες σκέψεις καθώς και να φέρετε εις πέρας το φόρτο εργασίας που πιθανόν θα έχετε μπροστά σας.
Ζητήστε κοινωνική στήριξη, απευθυνθείτε σε συνεργάτες, υπέυθυνους εργασίας οικογένεια και φίλους, ώστε να αισθάνεστε ότι λαμβάνετε την κατανόηση και την στήριξη που χρειάζεστε ακόμη και τις στιγμές που αισθάνεστε πιο ευάλωτοι από ποτέ.
Τέλος, βάλτε υγιή όρια σ’ εσάς και στους άλλους, μην φορτώνεστε τα πάντα, να αποδέχεστε και να ζητάτε τη βοήθεια των ανθρώπων σας, κάτι που θα σας οδηγήσει στο να μάθετε να προστατεύετε τον εαυτό σας από πιθανή υπερκόπωση στο μέλλον.
Ζητήστε βοήθεια από έναν ειδικό ψυχικής υγείας. Η ανάκαμψη από το Burn Out χρειάζεται χρόνο, συνέπεια και αλλαγή του τρόπου με τον οποίο νοηματοδοτούμε τη ζωή μας.
Οι μικρές αλλαγές στην καθημερινότητα μας μπορούν να βοηθήσουν προσωρινά, αλλά η αλλαγή του τρόπου με τον οποίο βλέπουμε τον εαυτό μας μέσα από τον εργασιακό μας ρόλο χρειάζεται τη βοήθεια ενός ειδικού.
Επισκεφτείτε τη σελίδα μας στο facebook/ instagram: ByBusMagazine, ακολουθήστε μας και κάντε like στα άρθρα μας… γιατί το bybus.gr μπορεί να σας ταξιδέψει παντού!!
