Η Κρήτη φιλοξενεί ένα μοναδικό και σπάνιο φυσικό περιβάλλον που αποτυπώνεται στις 53 περιοχές του δικτύου Natura 2000 που καλύπτουν περίπου το 32% της έκτασης του νησιού, ενώ διάσπαρτα είναι τα ίχνη του περίφημου πολιτισμού της. Την αξία του φυσικού και πολιτισμικού περιβάλλοντος έχει αναγνωρίσει η UNESCO με την ένταξη τριών περιοχών στα δίκτυά της. Πρόκειται για την περιοχή του Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς στα Χανιά που έχει αναγνωριστεί ως Απόθεμα της Βιόσφαιρας, και τα Παγκόσμια Γεωπάρκα του Ψηλορείτη στην κεντρική Κρήτη και της Σητείας στην ανατολική.
Οι τρεις περιοχές αναπτύσσουν δράσεις στον τομέα της εκπαίδευσης-ενημέρωσης, της έρευνας και του πολιτισμού (συστατικά στοιχεία της UNESCO) τα οποία ενισχύουν την ερμηνεία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος, τον υπεύθυνο τουρισμό, και την ποιότητα ζωής κατοίκων και επισκεπτών.
Ο Εθνικός Δρυμός Σαμαριάς
Η περιοχή του Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς καλύπτει το σύνολο του ορεινού όγκου των Λευκών Ορέων φτάνοντας μέχρι τα εντυπωσιακά νότια παράλια των Χανίων. Είναι προστατευόμενη περιοχή λόγω του πλούτου του φυσικού της περιβάλλοντος και της άγριας ομορφιάς των βουνών και ιδιαίτερα του φαραγγιού της Σαμαριάς που δεσπόζει στο κεντρικό του τμήμα. Το φαράγγι της Σαμαριάς είναι από τα μεγαλύτερα της Ελλάδας και από τα μακρύτερα της Ευρώπης, με θεόρατα κατακόρυφα πρανή, εντυπωσιακά πετρώματα και μοναδικό φυσικό περιβάλλον το οποίο φιλοξενεί μια πληθώρα ενδημικών ειδών και τον κρητικό αίγαγρο.
Το σύνολο της περιοχής διατρέχουν καλά οριοθετημένα ορειβατικά και περιπατητικά μονοπάτια που φέρνουν κοντά τον επισκέπτη με την άγρια και εντυπωσιακή ομορφιά. Από το Ξυλόσκαλο στο οροπέδιο του Ομαλού ξεκινά ένα μονοπάτι που διασχίζει με ασφάλεια τη Σαμαριά καταλήγοντας στο απέραντο Λυβικό πέλαγος. Παράλληλα όμως με τη Σαμαριά, άλλα μονοπάτια με μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό δυσκολίας προσφέρουν στους επισκέπτες την κρυφή ομορφιά του βουνού και των φαραγγιών. Εξίσου εντυπωσιακά και δημοφιλή είναι τα φαράγγια της Αγίας Ειρήνης, της Ίμπρου και της Αράδαινας.
Το κέντρο πληροφόρησης για το Δρυμό στο Οροπέδιο του Ομαλού ενημερώνει κατάλληλα στον επισκέπτη, ενώ ο πλούτος και η ποικιλία του πολιτισμικού περιβάλλοντος είναι εμφανής σε όλο το Δρυμό. Το εντυπωσιακό και πολύπλοκο ανάγλυφο έχει δράσει διαχρονικά ως κιβωτός διατήρησης μοναδικών στοιχείων του περιβάλλοντος, αλλά και του πολιτισμού (www.samaria.gr).
Το Γεωπάρκο UNESCO του Ψηλορείτη
Το Γεωπάρκο του Ψηλορείτη καλύπτει όλο τον ορεινό όγκο του βουνού, από τις νότιες παρυφές του στη λεκάνη της Μεσαράς και του Αμαρίου, μέχρι τη βόρεια ακτή με τον Κουλούκωνα (Τάλαια Όρη) που αποτελεί τη φυσική του συνέχεια. Περικλείει όλα τα στοιχεία του περιβάλλοντος του Ψηλορείτη που είναι σπάνια και ξεχωριστά: την πλούσια γεωλογική του κληρονομιά, το βιοτικό περιβάλλον, το μοναδικό πολιτισμό και την ιστορία των ανθρώπων του. Ένα μεγάλο μέρος εξάλλου της οροσειράς του Ψηλορείτη και του γεωπάρκου είναι ενταγμένο στο Δίκτυο Natura 2000. Παράλληλα, πολλοί οικισμοί του είναι χαρακτηρισμένοι ως Παραδοσιακοί, ενώ τα κτηνοτροφικά και αγροτικά προϊόντα χαρακτηρίζονται ως μεγάλης διατροφικής αξίας και βασικά συστατικά της Κρητικής διατροφής. Μέσα στα όρια του γεωπάρκου περιλαμβάνονται επίσης σημαντικές ιστορικές και αρχαιολογικές θέσεις της Ελλάδας, όπως το Ιδαίον Άντρο, η Ζώμινθος, η αρχαία Ελεύθερνα, η Μονή Αρκαδίου και πάρα πολλές ακόμα τοπικής κυρίως εμβέλειας.
Στην περιοχή υπάρχει ένα δίκτυο ορειβατικών, περιπατητικών και άλλων φυσιολατρικών διαδρομών, ανάμεσα στις οποίες πέντε γεωλογικά μονοπάτια. Ο επισκέπτης μπορεί εύκολα να ενημερωθεί και να επισκεφτεί όλα τα αξιοθέατα του γεωπάρκου μέσω της ενιαίας σήμανσης που υπάρχει σε όλη την έκτασή του, αλλά και τις διάφορες έντυπες και ηλεκτρονικές εκδόσεις του. Στα Κέντρα πληροφόρησης που λειτουργούν στα Ανώγεια και στη Γέργερη, αλλά και σε όλα τα γραφεία των Δήμων της περιοχής, ο επισκέπτης θα βρει όλη την πληροφορία για την περιήγησή του στο χώρο και θα απολαύσει τη φιλοξενία των κατοίκων. Παράλληλα, μέσα στα όρια του γεωπάρκου λειτουργούν τρία επισκέψιμα για το κοινό σπήλαια, το σπήλαιο Σφεντόνη στα Ζωνιανά με υποδομές για είσοδο ΑΜΕΑ, το σπήλαιο Μελιδωνίου και το σημαντικότερο, από αρχαιολογικής αξίας, σπήλαιο Ιδαίον Άντρο.
Το γεωπάρκο λόγω της ιδιαίτερης μορφολογίας του προσφέρει πληθώρα φυσιολατρικών και πολιτισμικών δραστηριοτήτων όλες τις εποχές του έτους, όπως και τη γνήσια Κρητική παράδοση (www.psiloritis-natural-park.gr).
Το Γεωπάρκο UNESCO Σητείας
Το Γεωπάρκο Σητείας βρίσκεται στο ανατολικότερο άκρο της Κρήτης. Περιλαμβάνει την ευρύτερη περιοχή του δήμου της Σητείας, καθώς και όλη την ακτογραμμή από βορρά προς νότο. Η περιοχή της Σητείας είναι μια από τις πιο σημαντικές και ιδιαίτερες, περιβαλλοντικά περιοχές της Κρήτης. Η γεωγραφική της θέση στο ανατολικό άκρο του νησιού που επέτρεψε την ανταλλαγή ειδών από τη Μικρά Ασία και σε συνδυασμό με το έντονα ξηροθερμικό κλίμα δημιούργησε ένα μωσαϊκό οικοτόπων και οικοσυστημάτων, μερικά από τα οποία, όπως το φοινικόδασος του Βάι, είναι μοναδικά για την περιοχή της Μεσογείου. Σπάνια είδη χλωρίδας και πανίδας, μοναδικά για την Κρήτη, θα συναντήσει ο επισκέπτης σε όλη την έκταση του γεωπάρκου.
Αντίστοιχη είναι η ποικιλία του αβιοτικού περιβάλλοντος που χαρακτηρίζεται από πλούσια γεωκληρονομιά η οποία περιλαμβάνει εντυπωσιακά πετρώματα, ιδιαίτερους σχηματισμούς και γεωμορφές, αμέτρητα σπήλαια, καθώς και πλούτο απολιθωμάτων. Ξακουστή είναι η τοπική κουζίνα και οι αρχαιολογικοί χώροι της Ζάκρου, της Ιτάνου και του Παλαικάστρου.
Το γεωπάρκο Σητείας προσφέρεται για πολυάριθμες δραστηριότητες που καλύπτουν ένα ευρύτατο φάσμα προτιμήσεων, από εκείνους που απλώς επιθυμούν να ξεκουραστούν σε ένα παραδοσιακό και ήσυχο μέρος της Κρήτης μέχρι και τους πιο απαιτητικούς που αποζητούν την περιπέτεια. Επιπροσθέτως, στην περιοχή υπάρχουν παγκόσμιας φήμης τοποθεσίες για το άθλημα της ιστιοσανίδας, χαρτογραφημένες περιοχές αναρρίχησης βράχου, ενώ τα αναρίθμητα σπήλαια και φαράγγια προσφέρουν συγκινήσεις στους πιο τολμηρούς και εκπαιδευμένους. Οι πεζοπορικές διαδρομές δίνουν στον επισκέπτη την ευκαιρία να γνωρίσει από κοντά την ομορφιά του και τα πολυάριθμα αξιοθέατά της, όπως βεβαίως τους γεώτοπους, τα πολιτιστικά μνημεία, τις παραλίες κλπ. Εκτός από τις καθαρά πεζοπορικές γεωδιαδρομές έχουν σχεδιαστεί και διαδρομές οι οποίες μπορούν να γίνουν είτε με αυτοκίνητο είτε με ποδήλατο (www.sitia-geopark.gr).
Πηγή: ByBusMagazine / incrediblecrete.gr
